Bakiler köyünde Serdengeçti Kavuklu Yeniçeri mezar taşı - Tefen67

2001 yılında yerinde yaptığımız incelemede Gökçebey ilçesine bağlı Bakiler köyü Cuma yanı mezarlığında ( Çapcıoğlu mezarlığı)200 yıllık ve günümüze sağlam olarak ulaşabilmiş bir mezar taşı tespit edilmişti. Bu mezar taşının baş taşındaki sarıktan dolayı,“Dardağan” denilen umumiyetle askeri zümreye ait mezar taşı grubuna girmektedir. O tarihte sağlam durumda idi;bugün ne durumda bilmiyoruz.

Mezar taşını fotoğraflayıp,bizlere tarih konusunda desteğini esirgemeyen Prof.Dr. Kenan Ziya Taş hocama gönderdim. Bizleri kırmadı ve çevirisini yaparak gönderdi.

Osmanlı mezar taşlarına yerleştirilmiş sarık ve kavuk çeşitleri, mezar sahiplerinin mesleklerine işaret eder.H.1231/ M. 1815 yılına ait bu mezar taşının baş taşındaki kavuktan bir asker mezarı olduğunu anlıyoruz. Bu tip sarıklar serdengeçti sarık olarak bilinmektedirler. Baş taşında “ Serdengeçti” kavuğunu Yeniçerilerin önemli bölükleri kullanır ve mezar taşlarına hak ettirirlerdi.Serdengeçti tipi kavuğun sağ tarafı yukarıya, sol tarafı aşağıya kıvrık şeklinde olup, tepesi sivridir ve bu imtiyaz işaretidir. Serdengeçtiler; yeniçeriler arasında düşman ordusu içine dalmak veya muhasara altına alınan kaleye girmek için fedai olarak yazılanlardır. Bunların savaşlarda büyük yararlılıkları görülürdü. Serdengeçti kavuğu asla başkaları tarafından giyilemezdi. Bu tip sarıkları kalyoncu denilen denizci” Deniz Leventleri” kullanırdı.

Mezar taşının baş taşındaki sarıktan sonra, zemin oyma tekniğindeki 6 satırlık kitabe metni yatay düzende biçimlendirilmiş ve ince şeritlerle sınırlandırılmıştır. İlk 4 satırında ziyarete gelenler için Dua talebi olup şunlar yazmaktadır “ Hazâ kabir( Bu kabir- Mezar) / Ziyaretden murâd bir duâdır / Bugün bana ise yarın sanadır”
5 ve 6. Satırların yer aldığı bilgilere göre 5. satırda ölenin adı görevi ve sülale adı yazmaktadır.
Yazılanlara göre mezar VeyisBeğ oğlu Osman Ağa’a ait olduğu anlaşılmaktadır.6. Satırda ölüm tarihi Hicri 1231- Miladi 1815 yazmaktadır.

Büyük olasılıkla Veyisbey oğlu Osman ağa yeniçeri bölük ağası olması muhtemeldir Tabii "ağa " lakap gibi de kullanılmış olabilir. Muhtemelen yörenin hatırlı ve imtiyazlı bir kişisi olan Veyisbey Osman’ın sülalesinin kendisinden sonrada Redif süvari (yedek atlı asker) asker olduğunu arşivdeki 1831 Nüfus defterlerine göre anlıyoruz. 1831 tarihli nüfus defterinde yazılanlara göre , Veyisbeyoğlu lakaplı iki Hane gözükmekte. 1. hanede bu hane Osman ağanın olduğu hane olması muhtemeldir. Nedeni ise hane sahibinin Osman oğlu İbrahim, diğer 2.inci hanede ise diğer Veyisbeyoğlu Veyis oğlu Süleyman diye geçiyor. Bu iki hane sahibin Süvari ( Atlı Asker) olduğu, Osman oğlu İbrahim’in Redif süvari (yedek atlı asker), diğeri ise Veyis oğlu Süleyman’ın oğlu Halil’in Redif Mansur (2. Dereceden yedek ve yardımcı Asker) olduğunu anlıyoruz.1831 Nüfus defterlerine baktığımızda bu sülalelin imtiyazlı sınıf olan askerliği babadan oğula geçtiğini görürüz

6 satırlık kitabesi olan Serdengeçti Kavuklu Yeniçeri mezar taşının çevirisi şöyle;

Hazâ kabir
Ziyaretdenmurâd bir duâdır
Bugün bana ise yarın sanadır
VeyisBeg oğlu merhûm
Osman Ağa’nın rûhunaFâtiha
Sene 1231 (1815)

Arşivdeki 1831 Tarihli Nüfus defterlerine göre Veyis bey oğulları

Divân-ı Yakacık tâbi’-i kazâ-i Pençşenbe (Perşembe kazasına bağlı Yakacık Divanı)

Karye-i Veyisbegoğlu tâbi’-i Divân-ı Yakacık (Yakacık ( Bakaçakkadı) Divanına bağlı Veyisbeğoğlu karyesi)

Hâne 1

Redif süvârî,(yedek Atlı Asker) VeyisBeg oğlu orta boylu orta boylu sarı bıyıklı Osman oğlu İbrahim yaş 32
İbrahim Oğlu Abdullah yaş 2
İbrahim’in diğer oğlu Bekir yaş 4
İbrahim’in Karındaşı (kardeşi) orta boylu sarı sakallı Osman oğlu Osman yaş 30

Hâne 2

Orta boylu kır sakallı diğer VeyisBeg oğlu Veyis oğlu Süleyman yaş 60
Redif mansur, (2. Dereceden yedek ve yardımcı Asker) Oğlu orta boylu şâb-ı emrâd (Sakalı Bıyığı yeni çıkan genç )Süleyman oğlu Halil yaş 22
Diğer oğlu Süleyman oğlu Ömer yaşı 10
Karındaşı (kardeşi ) oğlu Mehmed oğlu Ali yaş 4
Diğer karındaşı (kardeşi) Mehmed oğlu Mehmed yaş 2

1905 Tarihli Nüfus defterine göre Lakabı Veyis Bey olan sülaleler;

Veyisbeyoğlu Lakaplı Aydemir sülalesi
Osman-Habibe oğlu Mustafa 1279 (1863) doğumlu
Osman-Habibe oğlu Ahmet 1281 (1865) doğumlu

Veyisbeyoğlu Lakaplı Aydemir sülalesi
Mehmet-Habibe oğlu İlyas 1304 (1888) doğumlu
Mehmet-Habibe oğlu Mehmet 1307 (1891) doğumlu

Veyisbeyoğlu Lakaplı Aydemir sülalesi
Mehmet-Habibe oğlu Ali 1290 (1874) doğumlu
Mehmet-Habibe oğlu Halil 1294 (1878) doğumlu

Veyisbeyoğlu Lakaplı Aydemir sülalesi
Osman-Esma oğlu Osman 1292 (1876) doğumlu
Osman-Esma oğlu Yakup 1300 (1884) doğumlu
Osman-Esma oğlu İdris 1305 (1889) doğumlu

Veyisbeyoğlu Lakaplı Gökdemir sülalesi
Halil- Zeynep oğlu Halil 1293 (1877) doğumlu
Halil- Zeynep oğlu İbrahim 1294 (1878) doğumlu
Halil-Zeynep oğlu İsmail 1301 (1885) doğumlu

Veyisbeyoğlu Lakaplı Özdemir sülalesi
Bekir-Halime oğlu Yusuf 1276 (1860) doğumlu
Bekir-Halime oğlu Şakir 1286 (1870) doğumlu

Veyisbeyoğlu Lakaplı Özdemir sülalesi
İbrahim-Hava oğlu Mehmet 1282 (1866) doğumlu
İbrahim-Hava oğlu Ahmet 1306 (1890) doğumlu

KAYNAKLAR
Osmanlıca Mezar taşı ve 1831 Tarihli Nüfus defteri çevirileri için Balıkesir Üniversitesi Fen-edebiyat Fakültesi-Tarih Bölümü başkanı Sayın Prof. Dr. Kenan Ziya Taş’a teşekkür ederim.
1. : Mahmut Ökçesiz- OSMANLI MEZAR TAŞLARI–6 Yeniçeri Mezar Taşları- Linkihttp://www.turizmhaberleri.com/haberayrinti.asp?ID=28639
2. Özgür Yeni-KASTAMONU HONSALAR CAMİ HAZİRESİ’NDE BULUNAN MEZAR TASLARI-Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi-Cilt: 6 Sayı: 25

1831 Tarihli Nüfus defteri

Mahmut Ökçesiz- OSMANLI MEZAR TAŞLARI–6 Yeniçeri Mezar Taşları

<< Ana sayfaya Geri Dön <<

Yorumlar

Bu Habere Yorum Yazın