Gökçebey’de uzun yıllardan beri Bal üreticiliği yapan Köy enstitüsü mezunu emekli öğretmen Mehmet Çetin Gökçebey (Tefen) Balının önemini anlattı.
Gökçebey’in çok çeşitli zengin bitki örtüsünden ve yeşilin her tonu iç içe geçmiş sık ormanlarında topladıkları polen ve nektarları kovanlara taşıyan arıların serüvenini Emekli Öğretmen Mehmet Çetin anlatımıyla siz okuyucularımız ve takipçilerimiz için yayınlıyoruz.
MEHMET ÇETİN’İN ANLATIMIYLA TEFEN BALI;
Gökçebey’de yetişen bitki örtüsünü Halk diliyle adlandırarak açıklamak istiyorum. Elde ettiğim Polen ve Balları ona göre değerlendirmenizi istemekteyim.
İlkbaharın ilk günlerinde , Mart başlarında Kardelenler görünür karlar arasından Sarı renkli çiğdemlerin ardından , Mavi renkli Sümbüller kendini gösterir. Toprak yeni yeni yeşermektedir.
Orman altı Ağaççıklardan yabani kirenler açar çiçeklerini Beyaz, Beyaz Toplu, Toplu, ince dallarında Arılar bütün işlerini bırakıp bu kirenlerden ( Yalancı kızılcıklardan ) Polen ve Nektar toplamaya koyulurlar.
Kovanlar akşama doğru, hoşa gitmeyen bir koku yayarlar etrafa ; O yüzden Halk dilinde Kokulu Kiren diye de anılır Meyvelerde o küçük dallarında, önce toplu toplu, küçük küçük yuvarlak tanelerdir. Yeşil yeşil, sonra Siyahlaşırlar İnsan sağlığında ilaç niyetinde kullanılır afiyetle yenilir.
Yine Orman altı Ağaççık olan Orman gülleri, Halk diliyle avular (Orman gülü) hiç dökülmeyen yeşil ve parlak yapraklarıyla Orman Ağaçlarının altında Mor Mor açan geniş çiçekleriyle arılar polen ve nektar depolarıdır. Mayıs ayı boyunca açıktırlar çiçekleri onlardan elde edilen acı gibidir. Tansiyon düşürücüdür Orman gülü Balı Ölüm görülmemiştir yiyenlerde, Tansiyonun dörde kadar düşürür. Kasiyen yaparak Mideyi temizlemiş olursunuz. Kasiyenle ve Balın etkisiyle karın bölgesindeki bütün kötülükler yok olur. Karın bölgesindeki hastalıklar tamamen iyileşir. Yalnız bir kaşıktan fazla yenmemesi gerekir bir günde.
Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Öğretim üyelerinin verdikleri Konferanslarda tıbbı bal olarak isimlendirilmiştir. Orman gülünden elde edilen ballar balların en değerlisi olarak takdim edilmiştir.
Yabani yoncalar ise yine Nisan ve Mayıs aylarının arılarca vazgeçilmez çiçekleridir. Uzun boylarıyla sapsarı sıralanmıştır ince Yeşil yapraklı kollarında.
Daha ismini sayamadığım , sayısını bilmediğim, kabalak, Sümbülümsü çiçekler gibi çiçekler yanında yine ağaççık olan Patlayük diye anılan çiçekli bitkiden de bahsetmeden geçmek istemiyorum. En yükseği 2 metreyi geçmeyen, en fazla bilek kalınlığında olan , rengi sarı olan odunları yandığı zaman çatırdayarak ses çıkarır . Bu yüzden Sarıca ağaç olarak da adlandırılır. Çiçekleri önce geniş geniş yer kaplar dallarda küçük kümeler oluştururlar. Sonra içleri havayla dolu balonlara dönüşürler Çocuklar o yuvarlak meyveleri sıkarak patlatmaktan zevk alırlar. İnsan için nelere kadirdir bilmiyorum ama , çok yararlı olduğundan şüphe etmiyorum.
Haziran ayının en önemli çiçekleri hiç şüphe yokki Kestane ve Ihlamur çiçekleridir. Kestane ve ıhlamur ağaçlarında bolca görünen ve bolca polen ve nektar depoları olan çiçeklerden kestaneninki ince uzun püsküller halindedir. Ortalama 25 gün kadar devam eden kestane çiçeklerinin kokusunu gözü yumuk anlarsınız. Bulunduğunuz alan bilinki Kestane ormanıdır.
KESTANE BALI
Kestane balının insan sağlığı üzerindeki etkisi anında anlaşılır. Eğer Nefesdarlığı çekiyorsanız, sizin en iyi ilacınız hiç yan etkiside olmayan doğal kestane balıdır. Yediğimiz anda ferahlatır. Nefesdarlığı olanların kış mevsimi boyunca Kestane balı yediklerine ben şahidim
IHLAMUR BALI
Ihlamur ağaçlarının sapsarı mis gibi kokan çiçekleri Ormanın en değerli çiçeklerinden biridir. Arıların neşeyle uçuştukları ıhlamur ağaçlarında ki çiçeklerde bol bol sarı renkte polen ve kahve rengi nektar bulurlar ki kovanlar ıhlamur kokusu saçarlar etrafa. Polenlerin bir kısmını arılar peteklere depolarken , arıcılarda kovanlara yerleştirdikleri polen kapanlarıyla polen toplarlar arıların bacaklarından.
Yeri gelmişken Polen’den bahsedeyim biraz Polen; İnsanlığın en son keşfettiği bir yiyecektir. İnsan için gerekli bütün vitamin ve mineralleri içerir. Onun için açlık hissini ortadan kaldırır dolayısıyla gereksiz nişastalı yiyecekler yemediğimiz için sağlıklı bir zayıflama oluşur. Polenin yapısında A,C,D,E,BI,B2,B6 ve B12 vitaminleri ile sülfür, Nitrojen, fosfor gibi mineraller bulunur. Ihlamur balından Sağlık için yararları herkesçe bilinir.
Sonbahar’da en son görünen bol nektarlı çiçeklerden biri de yabani nanedir. Koyu renkli balları görünür peteklerde Mavi Mavi Polenler taşınır arıların bacaklarında. Nane’nin İnsan sağlığına iyi geldiğini kim bilmezki?
Sümbül, Yonca hatta Safranbolu bitkisi olarak bilinen Safran Çiçeği bile çok görünür biraz yükseklerde, Safranbolu seviyelerinde.
ÜRETİM
Bal üretiminde bütün çalışmalarım İnsan sağlığına endekslidir. Arı zararları ile mücadelemde, İnsana kansere sebep olacak şeylerden sakınırım. 82 Yaşındayım , aynı balı bende tüketiyorum. İnsanlığa yapılacak kötülüğü asla kabul etmem. En istemediğim şeyin insanları kandırarak zarar verilmesidir. Örneğin; Hiç arıyla ilgisi olmadan , kanser yapıcı tatlılarla bal kıvamına getirilmiş sahte balları ballandıra ballandıra reklam yaparak satışa sunmak. Masrafı 5 tl dahi tutmayan bal görünüşlü tatlığı süsleyip püsleyip 15-20 liraya satmak insanlığa yakışmaz.
Eski adı TEFEN olan Gökçebey’in Ormanlarında ve yaylarından, arıların getirdikleri polen ve balların kovanlara doldurmaları bana büyük haz vermektedir. İnsanlığa sunduğum yöremizin ballarını gönül rahatlığı ile yiyebilirler.
1964 yılında Karabük ili Yenice ilçesi Kayadibi yöresinde bir kovan arıyla başladığım arı ve bal üretimine halen Gökçebey’de devam etmekteyim. Ürettiğim ballar saf ve doğaldır ürünlerimiz saf ve doğal olduğuna da kefilim. İsteyen sağlığını ve doğallığını araştırabilir.
BAL ALIMI
Yılda Üç kez bal sağımı yapmaktayım Peteklerden balı elektrikli bal süzme makinesiyle alırım ve al değmeden kavanozlara doldurup satışa sunulmaktadır.
Gökçebey’deki arılığımda ilk ürünü haziran ortalarında almaktayım. Açık renkli bu balı İlkbahar balı diye adlandırıyorum.İkinci ürünü ilk balları aldıktan sonra kuvvetli arıları çevredeki kestane ormanlarına taşıyıp kestane balı yapmaktayım.
Ağustos ortalarında üçüncü ve son ürünü alıyorum. En fazla üretim de bu koyu renkli ballarda oluyor. Yabani nane ve kekik içerikli genellikle.
Bu arada yine Orman altı ağaççık olan süpürgelik (püren) çiçekleri de yoğun miktarda polen ve nektarlarını , üçüncü sağımda veriyorlar.