Gökçebey’de ( Tefen) Kethüdazadeler - Tefen67

Kethüdazadeler, Gökçebey ( eski adıyla Tefen) ve Yenice civarında XVll. asrın sonu ile XlX. asrın başından beridir iskan halinde ve yönetici konumundadır. Bu iddiamıza destek olan 1857 tarihli Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki belgesindeki “Viranşehir sancağı dahilinde Tefen ve Yenice kazalarında elli iki senesinden berü mutasarrıf olduğumuz arazilerimizin…” ifadesine göre; Kethüdaoğlu Mehmet’in oğulları Hüseyin, Süleyman ve Osman elli iki yıldır mutasarrıf olarak Yenice ve Tefen kazalarında görev almıştır. Buradan hareketle; Kethüdaoğullarının, 1700’lü yıllardan beridir yöremiz civarında yöneticilik yaptığı anlaşılmaktadır. Kethüdalık, ayanlık, muhtarlık; cumhuriyetten sonra muhtarlık, belediye başkanlığı gibi birçok yöneticilik görevlerini icra etmiştir.

Elimizde olan 1860 tarihli Osmanlıca belgede şöyle yazmaktadır: “Bolusancağına bağlı Devrek ve Tefen kazalarını birbirine bağlayan büyük nehrin üzerine yeniden bir köprü inşasının gerektiği; zira taşkın zamanında nehri geçmenin imkansızlaştığı ve pek çok telefât (ölü) verildiği kaydediliyor. Keşif yapıldıktan sonra belirlenen masrafların da Tefen hanedanından Kethüdâzâde Süleyman tarafından karşılanacağı belirtilmiş. Mazbata no: 132 Tarih Hicri 5 Şaban 1281 ‘de (3 Ocak 1865)” “
Bu yazıyı kaleme almadan önce, “Tefen hanedanından Kethüdazade Süleyman” ilgimi çekti. Kimdi bu kethüdazadeler. “Tefen hanedanından” ne demekti, Gökçebey’de Kethüdazadeler / Kahyaoğulları kimlerdi, nerden gelmişlerdi? Bu da başka bir yazının konusu! Ancak şu kadarını söyleyebilirim ki; Yazımıza başlamadan önce “kethüda, kethüda-zade, ayan” terimlerinin ne demek olduklarını inceleyelim.

“Kethüda”kelimesi“Osmanlı devlet ve esnaf teşkilatlarındaki bazı görevliler için verilen bir unvan. Prof. Dr. Mehmet Kanar’a göre kelimenin aslı “ked+hodâ”. Birçok anlamı mevcuttur. “Ev sahibi, mahalle reisi, mahallenin veya sokağın işlerine bakan kişi, köyün işlerine bakan görevli, eskiden komiser” gibi yöneticilikle doğrudan bağlantılı anlamlara gelmektedir. “zade” ifadesi Farsça “oğul, oğlu” anlamlarına gelir.Ayrıca bu kelimeye, halk arasında “Kahya-Kahyaoğul” biçiminde kullanılır ki, aynı anlamdadır.

Âyan;şehirlerde, köylerde, orduda, aşiretlerde, devlet kademelerinde önem kazanmış olan ileri gelen kişiler kastedilir. Ayan olan kişiler yerli aileler ve şehirlerin ileri gelenlerinden olup; asker, zahire, vergi dağıtımı ve toplanması vb önemli işlerin yürütülmesinde çalışmıştır. Ayanların sahip oldukları güç ve iktidar, ileri gelenler tarafından benimsenip, devlet görevlileri (valiler, kadılar) tarafından resmen kabul edilmiş ve halk ile devlet arasında aracılık sağlamıştır. Buradan hareketle âyânların bulundukları kaza köy ya da şehirde yerel yöneticilik görevlerini icra eden kişiler oldukları sonucuna ulaşılır.

Bu girişten sonra, elimizdeki yazılı kaynaklarda geçen Kethüdazade / Kahyaoğullarına bir bakalım:

Gökçebey’de Kethüdazade/ Kahyaoğulları; Karademir, Özdemir, Kılınç ve Kılınçarslan soyadı olan sülalelerdir..
Belgelerde ortaya çıkan bir gerçek vardır ki o da Kethüdazade/ Kethüdaoğlu/ Kahyaoğlu sülalenin Gökçebey’de ( Tefen) yöneticilik yaptığıdır.

1830-1840 arasında âyânlık ( Yönetici) yapan Kethüda-zâdeler:

Âyân ( Yöneticilik yapan kişiler)
1830 yılında Kethüdaoğlu İbrahim oğlu Hüseyin 51 yaşında Mukayyet Kaza-i mezbur Ayanı ( Adı geçen kazanın ayanı- Soyadı Kılınç olan sülale)
1837–1840 yıllarında Kethüdaoğlu İsmail oğlu Mustafa 30 yaşında kaza-i mezbure ayanı ( Adı geçen Kazanın Ayanı- Soyadı Karademir- Kılınçarslan olan sülale)
Muhtar-ı Evvel ( Seçilmiş Muhtar)
1830 Yılında Kethüdaoğlu İsmail oğlu Ali 46 yaşında Muhtarı Evvel ( Seçilmiş Muhtar- Soyadı Kardemir – Kılınçarslan olan sülale)
Kolcu İsmail (Tütün kaçakçılarına karşı kol gezen görevli, muhafız)
Kolcu İsmail- İsmail Kılnçarslan (D.1290 (M.1874) -Ö.1930
Gökçebey (Tefen ) Köyü Muhtarlar
Muhtar Zekeriya Kılnçarslan ( D. 1320 (M. 1903)- Ö.1964)
Muhtar Nizamettin Karademir ( D.1326 (M.1909)-Ö.1979)
Muhtar Ahmet Özdemir ( D. 1329 (M.1911)- Ö.1977)
Muhtar Kamil Karademir (D.1929-Ö.1992)
Muhtar Selim Özdemir ( D.1941…)
Muhtar Raci Karademir
Muhtar Ercan Karademir
Gökçebey Belediye Başkanları
Kamil Karademir (1984-1989)
Zeki Kılnçarslan (1999-2014)

Bundan başka, belgeler ışığında Kethüdazadeler / Kahyaoğullarının yıllara göre nüfus dağılımı şöyledir:

Bolu Eyaleti dahilinde kain (bulunan) Viranşehir ( Eskipazar) sancağı kazalarından Tefen kazasına tabi Dere Divanı Karye-yi Kethüda oğlu tabi divan-ı mezbur ( Adı geçen Divan).
Bolu Eyaleti Viranşehir Sanacağı Tefen ( Gökçebey) Kazası Kethüdaoğlu Karyesi (Köyü) Müslim Nüfus defteri.

1830 Tarihli
Hane:1 ( Soyadı " Kardemir ve Kılnçarslan" olan sülale)
Kethüdazade Mehmet oğlu İsmail 96 yaşında
İsmail oğlu Ali 46 yaşında                      Muhtarı Evvel ( Seçilmiş Muhtar)
İsmail oğlu Mustafa 36 yaşında
İsmail torunu Ali oğlu İsmail 6 yaşında
İsmail torunu Ali oğlu Halil 4 yaşında
İsmail torunu Mustafa oğlu Mehmet 9 yaşında
İsmail torunu Mustafa oğlu Raşit 1 yaşında

Hane 2 ( Soyadı "Kılınç" olan sülale)
Kethüdazade Mehmet oğlu İbrahim 76 yaşında
İbrahim oğlu Hüseyin 51 yaşında Mukayyet Kaza-i mezbur Ayanı ( Adı geçen kazanın ayanı)
İbrahim oğlu Mehmet
İbrahim torunu Mehmet oğlu Süleyman 12 yaşında Topal
İbrahim Torunu Mehmet oğlu Osman 5 Yaşında

Hane 3 ( Soyadı "Özdemir" olan sülale)
Kethüdazade Mehmet oğlu Hasan 66 yaşında
Hasan oğlu Ömer 31 yaşında
Hasan oğlu Emin 26 yaşında
Hasan torunu Ömer oğlu Ahmet 1 yaşında
Hasan torunu Emin oğlu Selim 1 yaşında

Tarihsiz

Hane 1 ( Soyadı " Karademir ve Kılnçarslan" olan sülale)
Kethüdaoğlu Mehmet oğlu İsmail
Oğlu İsmail Oğlu Mustafa.                kaza-i mezbure ayanı ( Adı geçen kazanın ayanı)
Diğer İsmail oğlu Ali
Ali Oğlu Mehmed.          Fevt 5 Rebiül-ahir 1249 (Ölü 22 Ağustos 1833)
Ali oğlu İsmail.               Tevellüd 7 Zilhicce 1247             ( Doğum 8 Mayıs 1832)
Ali oğlu Ahmed.              Tevellüd 27 Muharrem 1247     ( Doğum 18 Haziran 1831)
Torunu Mustafa oğlu Mehmed 3 yaşında

Hane 2 ( Soyadı "Kılınç" olan sülale)
Kethüdaoğlu Mehmet oğlu İbrahim
İbrahim Oğlu Hüseyin.
Diğer İbrahim oğlu Mehmed
İbrahim oğlu Osman.            Tevellüd 11 Muharrem 1247 ( Doğum 22 Haziran 1831)
Torunu Mehmet oğlu Süleyman Alil Topal

Hane 3 ( Soyadı "Özdemir" olan sülale)
Kethüdaoğlu Mehmet oğlu Hasan
Oğlu Hasan oğlu Ömer
Oğlu Ömer oğlu Ahmed                  Tevellüd 15 Receb 1251 ( Doğum 6 Kasım 1835)
Diğer Hasan oğlu Emin

1844 Tarihli

Hane 3 ( Soyadı "Kılınç" olan sülale)
Kethüdaoğlu Mehmet oğlu İbrahim
Oğlu İbrahim oğlu Hüseyin
Diğer İbrahim oğlu Mehmet
Torunu Mehmet oğlu Süleyman             Topal
Diğer torunu Mehmet oğlu Osman         Talebe
Diğer torunu Mehmet oğlu İbrahim
Diğer torununun da torunu Süleyman oğlu Mustafa
Diğer torununun da torunu Süleyman oğlu Mehmet

Hane 4 ( Soyadı "Özdemir" olan sülale)
Kethüdaoğlu Mehmet oğlu Hasan
Oğlu Hasan Oğlu Ömer                  Nizamiye ( Askeriye)
Diğer oğlu Hasan oğlu Emin
Torunu Ömer oğlu Ahmed
Diğer torunu Ömer oğlu Hasan        Mecruh (Yaralı)
Diğer torunu Emin oğlu Selim
Oğlu Ahmet oğlu Ömer
Oğlu Ahmet oğlu Mehmed
Oğlu Emin oğlu Mehmed
Oğlu Ahmet oğlu Mehmed

Hane 5 ( Soyadı "Karademir" olan sülale)
Kethüdaoğlu İsmail oğlu Mustafa
Oğlu şabb-ı emred Mustafa oğlu Mehmed Talebe
Diğer oğlu Mustafa oğlu Ahmed
Diğer oğlu Mustafa oğlu Hurşid
Oğlu Mustafa oğlu Mustafa

Hane 6 ( Soyadı "Kılınçarslan" olan sülale)
Kethüdaoğlu İsmail oğlu Ali
Oğlu Ali oğlu İsmail
Diğer oğlu Ali oğlu Halil

Kaynak : BOA Nüfus Defterleri (1246-1260) (1830-1844)

<< Ana sayfaya Geri Dön <<

Yorumlar

Bu Habere Yorum Yazın