Nedir bu Santa Barbara Yortusu?
               Aralık ayının ilk haftasında yapılan, madenci etkinliklerine adını veren Santa Barbara Yortusunun kaynağı şöyle anlatılır: Vali olan babası  (Dioscorius),  Hıristiyan olduğu için kızını karanlık bir kuleye kapatır. Zor günler yaşayan St. Barbara, orda karanlıklar içinde ölür. O zamandan bu yana karanlıkta kalanların,  yolunu şaşıranların ve madencilik gibi zor mesleklerde çalışanların koruyucu meleği ilan edilerek onurlandırılır.

               Karanlıkta kalanların, yolunu şaşıranların ve zor koşullarda çalışanların, koruyucusu Azize St. Barbara bir Bithynialı…

                Bithynia’da, Azize St. Barbara’nı yaşadığı yer İzmit…  Dünyadaki tüm maden emekçilerin kaynaşma ve dayanışma gününün bayramlaştığı yer de adını aynı toprakların altında gizli madenden alan Zonguldak…

                Cumhuriyet’ten sonra da Santa Barbara kutlamaları, Zonguldak eşrafından Türklerin ve her milletten maden mühendislerinin ve madencilerin katılımıyla devam eder. Aralık ayının ilk haftası Maden Mühendisleri Cemiyetinin etkinlikleri dönemin romanlarına konu olur.

                ‘Kıskanmak’ adlı romanında Nahit Sırrı Örik, 1930’lu yıllarda düzenlenen bir baloyu şöyle anlatır: “Bu baloların hazırlıkları en az bir ay önce başlayarak olup bittikten sonra da daha bir ay bahisleri sürmek adetti. Bu sefer de birçok kadınlar tuvaletlerini yaptırmak için mahsus İstanbul’a gitmişler, geçen balolara koyu renk kostümlerle gelen bazı erkekler ilk defa olarak ve tabii yine İstanbul’da smokin, hatta frak yapmışlardı. Kasabaya hassaten bir orkestra ile bir kadın berberi getirilmiş, beyaz kravatın frakla mı, smokinle mi bağlanacağı ve beyaz yeleğin smokinle de giyilmesi caiz olup olmayacağı hakkında günlerce münakaşa ve istişareler edilmişti. Bununla beraber, yine koyu ve hatta açık renk elbiselerle gelen beyler, kundaktaki çocuklarını evde bırakmaya ancak razı olarak daha büyüklerini beraberlerinde getiren aileler olmuştu. Fransız şirketinin yeni mühendislerinden biri de sanki bir dağ gezintisine çıkıyormuş gibi açık renkte bir spor kostümü ve golf pantolonu ile gelmiş, bu kıyafetle boyuna dans da etmişti... Avrupa’da bir hayli sene kalmış olan Halit’le karısı ve kız kardeşi, balodakiler arasında en düzgün ve kibar kıyafetlilerden idiler...”

                 Cumhuriyetin kuruluşundan sonra ilk baloların Zonguldak’ta yapıldığını Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun ‘Ankara’ adlı romanından öğreniyoruz. Karaosmanoğlu: “Bu balolar birer devrimdi. Çünkü iki ayrı cinsin özgürce arkadaşlık etmeleri ve yabancı bir ortamda bulunmaları yasağı deliniyordu ” diyor romanında…

                 Mümtaz Faik Fenik ise, 1945 yılında konuk olarak bulunduğu Zonguldak’ta katıldığı bir “Madenciler Balosu”nu şöyle anlatır: “...Madenciler yerin yedi kat dibine inmesini bildikleri kadar, yedi kat gökte de uçmasını biliyorlar. Madenciler Bayramı gecesindeki balo, hepsine teker teker kanat taktı. Onlar Halkevi salonlarında neşenin atomunu ezip, onda yeni bir enerji kaynağı daha buldular. Yedi kat yerin dibinden bize nur çıkaranların, her gün karaya baka baka alınları aklaşanların eğlence, yerden göğe kadar haklarıdır. Fakat Madenciler Balosunda onlarla beraber, biz misafirler de yerden göğe erdik...”

                Putperest baba Dioscorus’un karanlığa katlanmak zorunda bıraktığı Barbara, ışığı göremeden ölür. 3. Yüzyılda karanlıklar ve acılar içinde, bir 4 Aralık günü; 
                Barbara, ölmeden önce;
               “4 Aralık, madenleri karanlıktan aydınlığa çıkaranların günü,
               Madencilere meslek dayanışması gerekir,
               İyi planlamalı ve dikkat edilmeli!
               MADENCİLERE GÜZEL YAŞAM ve eğlenmek de YARAŞIR”
               Sözlerini karanlığa kazır...

               St. Barbara,  İzmit’te bir karanlık kuleye mi, yoksa Zonguldak’ta girişi sarmaşıkla gizli bir mağaraya mı kapatılır? Bilinmez. Bilinen şudur ki; Dünya Madenciler Günü, Romalıların “kutsal” diye tanımladığı bu bölgeden yayılır dünyaya… 4 Aralık madenleri karanlıktan aydınlığa çıkaran dünya madencilerinin,  güzel yaşam için dayanışma günü…

Yazan:Ekrem Murat Zaman
             Maden Müh.