2010 yılında EGE Yayınları tarafından basılan “Ahmet Gökoğlu Not Defterleri:1 Paflagonia Heykelleri Hakkında Notlar “ adlı kitap 1945-1951 yılları arasında Zonguldak Bölgesi Billahsa Filyos’ta Ortaya çıkan heykeller hakkında bilgiler vermektedir. Ayrıca Ateş Tuğla Fabrikası kazısı sırasında ortaya çıkan tarihi eserler hakkında da kısa kısa notlar ve resimler bulunmaktadır. Kitapta notlar Osmanlıca yazılmış yazarlar tarafından günümüz Türkçesine çevrilmiştir.

Kitabın Adı:
Ahmet Gökoğlu Not Defterleri:1 Paflagonya Heykelleri Hakkında Notlar

Yazarlar: Dökü, F. Eray - Güven Dinç - Fatma Şimşek
Yayıncı: Ege Yayınları
Basım yılı, yeri: 2010, İstanbul
Boyutlar: 165x235mm, 600 gr
Sayfa:313

Kitabın Önsözünden “Genç Cumhuriyetin ilk arkeolog neslinden Ahmet Gökoğlu 1945 yılı ile birlikte Kastamonu müzesinin kuruluşunda aktif rol oynamış ve sonrasında ilk müze müdürü olmuştur. Görev süresinde zamanın zor, coğrafyanın geçit vermez şartlarında Kastamonu, Çankırı, Bolu, Samsun, Sinop, Zonguldak, Bartın illerinde, bu illere bağlı ilçelerde; ayrıca Gerze, Gerede, Mudurnu’da bilimsel geziler yaparak ulaşabildiği tüm kültürel verileri belgelemiştir. Bu gezilerinde bölgede bulunan kaya mezarlarını, tümülüsleri, tapınakları, sabit kaya kabartmalarını, iskân yerlerini, kaleleri, camileri, türbeleri, imaretleri, medreseleri, çeşmeleri darüşşifaları, hanları ve hamamları tespit etmiş, tanımlamış, fotoğrafları, çizim ya da krokileri her bir farklı konu başlığında Osmanlıca tuttuğu not defterlerine kaydederek bugün bile yapılmamış olan “ Paphlagonia bölgesi ilk kültür envanterini tamamlamıştır. Bu defterlerden ilki olan “Paphlagonia heykelleri” not defterinde ise Kastamonu müzesi’nde yer alan ve yaptığı gezilerde tespit ettiği tüm heykellerin ve kabartmaların tam bir dökümünü yapmış. Türkiye’de yeni tanınan Arkeolojinin bilimsel yöntemleri ile tanımlamış, fotoğraflayarak benzer örnekler eşliğinde tarihlendirmeye çalışmıştır. Dolayısıyla bu kitapta Ahmet Gökoğlu özverisi ve meslek aşkıyla, Paphlagonia bölgesi heykel ve kabartma sanatına dair çok önemli ipuçlarını günümüz araştırmacılarına sunmuştur”
Kitapta Ahmet Gökoğlu Hakkında bilgiler
"Ahmet Gökoğlu, 1902 yılında, Kastamonu’nun Araç İlçesi, Alınören köyünde doğdu. 1925–1930 yılları arasında bir yandan Askerlik Şubesi’nde yazıcılık yaparken Diğer yandan Erkek Muallim Mektebi’nde öğrenim gördü. Okul bittiğinde Daday Merkez İlkokulu’na öğretmen olarak atandı ve 1938 yılına kadar ilkokul öğretmenliği, Başöğretmenlik ve maarif memurluğu (İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü) görevlerinde bulundu. Bu süreçte Kastamonu Lisesi’ni dışardan bitirdi ve ardından başvurduğu Ankara Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü’nden 1945 yılında mezun oldu. Ankara Etnografya Müzesi’nde stajını tamamladıktan sonra Kastamonu Müzesi’ne asistan olarak atandı. 1 Ocak 1946 – 31 Mayıs 1946 tarihleri arasında yaptığı asistanlık görevi sonrasında Kastamonu Müzesi Müdürlüğü’ne getirildi. Gökoğlu, müzenin kuruluşunun ardından bölgeyi daha iyi tanımak ve bir kültür envanteri çıkartmak için, kendinden önce Paphlagonia Bölgesi’ni dolaşan Gezginlerin rotalarından da esinlendiği araştırmalarında elde ettiği sonuçları, her bir konu başlığı için ayrı tuttuğu on altı adet not defterinde toplamıştır. Daha sonra bu not defterlerinden seçtiklerini “Paphlagonia-Gayri Menkul Eski Eserleri ve Arkeolojisi” Cilt I, kitabında derlemiştir. Bu kitabın baskısına yardım edilmesi için Valiliğe başvurmuş ve İl Genel Meclisi, eserin basılabilmesi için bilimsel değeri olup olmadığını Milli Eğitim Bakanlığı’na sormuş ve inceleme sonucunda bilimsel değeri olduğunun bildirilmesi üzerine I. Cilt, 1952 yılında basılmıştır3. Ancak Gökoğlu, bu kitabın önsözünde ikinci bir cildi yayınlayacağından bahsetse de Her nedense hedefine ulaşamamıştır."

Kitapta Zonguldak ve Filyos’ta bulunan Tarihi eserler
Sayfa 51 Kadın Heykeli:
Heykel Zonguldak Halkevi'ndedir. Artemis Heykeli oradan 3.6.1951'de Kastamonu Müzesine getirilerek 1639 envantere kaydedilmiştir.

Oraya nere¬den geldiği belli değildir. Saçının bir kısmı alnından ayrılarak, iki örgü ha¬kide arkasından bağlanmış, diğer kısmı da ortada toplanarak kabarık tuvalet yapılmıştır. Alın dar, gözleri bademi, yüzü ve çenesi uzuncadır. Boynundan kırıktır. Kolları ve bacakları da kırıktır. (Resim 9) Üzerinde mantosu vardır. Bu mantonun bir ucu sağ omuz1 düğümlenmiş, I sol bacağının üzerinden doğru arkaya çevrildikten sonra ucu sağ kolunun altından kuşağının altına sokulmuştur ki burada etekleri görünmektedir. Diğer bir kısmı da sol omuza düğümlenmiş olup, sağ bacağının üzerinden arkasına atılmış ve oradan getirilerek uzun ucu sol yanına yukarı kaldırılmış ve kuşağı¬nın altından geçirilerek sol omuzundan1 arkaya atılmıştır. Belinde burmalı bir kuşak vardır. Bunu düz olarak yani bugünün kuşakları gibi sarmıştır. Sağ omuzunda yuvarlak silmeli 10 santim yüksekliğinde ve 3 santim kut¬runda2 bir işareti vardır. Heykel mermerdir. Aşağı tarafı kırılmıştır. Bugünkü yüksekliği 0,33, eni 13 santimetredir. Ölçüsü: Baş uzunluğu 86 milim, baş genişliği 74 milim, yüz uzunluğu 45 milim, yüz genişliği [57] 51 milim, alın yüksekliği 35 milim, boy 42, çevre 39.
1:Doğrusu; omzunda. 2: Çap

Sayfa:55 İnsan Heykeli:
Heykel Filyos'dan çıkmıştır. Halen Zonguldak Halkevi'ndedir.

 Oradan 22.5.1951'de Kastamonu Müzesi'ne getirilerek 1692 envantere kaydedilmiştir. Heykel bir kaide üzerinde oturmaktadır. Kaide ayrı değil, heykelin yapıldığı Bloktan çıkarılmıştır. Başı bulunmamıştır. Üzerinde bir manto vardır. Diğer numunelerde olduğu gibi bu manto sağ kolunun altından ve sol kolunun üs¬tlünden doğru arkaya atılmış ve sırtım kapladıktan sonra sol kolunun altından, yukarı kaldırılmıştır. Dizinde bir şey tutmaktadır. (Resim II) Yukarıda anlat¬tığımız sebep dolayısıyla heykelin sırtı örtülmüş olduğu halde ön tarafı tama¬mıyla açıktır. Sağ bacağı yukarı kaldırılarak kaideye bastırılmıştır. Sol baca¬ğı sol tarafa kaldırılmış ve biraz da yukarı kaldırılmış ve baldır adalesi bacak adalesiyle temas edinceye kadar yapıştırılmıştır. Ayaklan çıplaktır. Kaidenin önünden arkasına doğru bir delik vardır. Deliğin kutru1 0,03, boyu da 0,20 santimetredir. Heykelin kaidesiyle beraber yüksekliği 0,35 san¬timetredir. Kalınlığı 0,20'dir. Heykelin bir su fıskiyesine konulduğu ve kaidesindeki delikten su aktığı tahmin olunmaktadır. Çermik bir yere yapıştırıldığını erkeflerinden öğreni¬yoruz.
1:Çap

Sayfa 67 İnsan Başı Heykeli:
Bu baş Filyos'da bulunmuş olup, halen Zonguldak Halkevi’nde saklanmaktadır. .Oradan Kastamonu müzesine getirilerek 1634 envanter numrosuna 3.6.1951’de kaydolunmuştur. Mermerden yapılmış olan bu baş cepheden baktığımız zaman boynunun sağa bükülmüş olduğunu görürüz. (Resim 18) Gözleri normal, burun yassıca, ağız ve dudakları bir çizgiden ibarettir. Yüzünde hafifçe sakal izleri görünmektedir. Yandan baktığımız zaman saçlarının adeta virgül şeklinde kıvrılmak suretiyle tam ensesinden kesilmiş olduğu görünmektedir. (Resim 19) Tip bir atleti hatırlatmaktadır. Boyunla beraber başının yüksekliği 0,30, yalnız yüzün uzunluğu 0,16 santimetredir. Ölçüsü: Baş uzunluğu 215 milim, baş genişliği 217 milim, yüz uzunluğu131 milim, yüz genişliği 138 milim, alın yüksekliği 81 milim.
Roma asır 1

Sayfa:69 Kadın Başı:
Bu Baş Filyos'dan çıkmıştır. Halen Zonguldak Halkevi'ndedir.. Oradan 3.6.1951de Kastamonu Müzesi'ne getirilerek, 1628 envanter numrosuna kaydolunmuştur. Baş ateş tuğlası fabrikası yeri kazılarında 3 metre derinlikten çıktığı söylenmektedir. [Boyun] Baş hafifçe sol omuzu üzerine doğru eğilmiştir. Baş tam boynunun altından kırılmıştır. Yüzü uzunca, çenesi normaldir. Ağız belli olmayacak hale gelmiştir. Gözler yuvarlak, saçlar alın üzerine ondüle yapılmıştır. Baş kapa¬lı olduğu için iç kısmı saç tuvaletinin nasıl olduğunu bilemiyoruz. (Resim 21) Küçükbaşında bir örtü görünmektedir. Belki de bu örtü diğer [Roma] heykel¬lerde olduğu gibi dini merasim gösterilerinde giyilen ve başı da görünen bir tolga idi. Baş mermerden yapılmıştır. Yüzü çenesinin ucundan alnın üzerine kadar 0,08, [elmacık kemik] kulağından kulağına genişliği 0,07 santimetredir. Ölçüsü: Baş uzunluğu 126 milim, baş genişliği 122 milim, yüz uzunluğu 87 milim, yüz genişliği 87 milim, alın yüksekliği 84 milim.
Roma?


Sayfa:71 [Heykel] İnsan Başı Heykeli:
Bu baş Zonguldak Halkevi'nde durmaktadır. Oraya nereden geldiği belli değildir. .Oradan 3.6.1951 'de Kastamonu Müzesi'ne getirilerek, 1637 envanter numrosuna kaydolunmuştur. Baş tam çenenin dibinden kırılmıştır. Çenesinin sağ tarafıyla yüzün sağ tarafı da kırıktır. Başında etrafı bir sıra dişli tekkesi vardır. Alnını kırıştırmıştır. Yüz kısa ve geniştir. Gözleri patlak, burun yassıdır. Alt dudağı kalın ve aşağı sarkıktır. (Resim 20) Baş mermerden yapılmıştır. Sakalı ve bıyığı yoktur. Ölçüsü: Baş kırılmıştır. Yüz uzunluğu 84 milim, yüz genişliği 90 milim, alın yüksekliği 39 milim.
Geç Roma ?

Sayfa:75 Kadın Başı Heykeli1
Bu Baş Zonguldak Halkevi'ndedir. .Oraya nereden geldiği belli değildir. Saçının olduğu kısım tamamen kırılmış, yalnız alnının üzerine dökülen ondüleli kısım kalmıştır. Alnında burnunun dibinden çıkarak yönelmekte olan dört tane çizgi görünmektedir. Gözler badem şeklinde [kaide] kapaklar şişk¬indir. Burun küçük, dudaklar aşağı yukarı kıvrıktır. Zonguldak Halkevi’nde iki tane baş heykeli daha vardır. Bunlardan bir tanesinin saçları hafif ondüleli, gözler güç belli olacak şekildedir. Oraya nereden geldiği belli değildir. Diğerinin saçları alın ve kulaklar üzerinden ondüle açılmıştır. Gözler badem şeklinde, burun uzun, sakallıdır. Bu baş zamanla çok müteessir olmuştur.

Sayfa:79 Kabartma İnsan Heykelleri:
Büst Heykel:
Zonguldak Halkevi'nden getirilmiştir.. Filyos'dan çıkmıştır. Kastamonu Müzesi'nin 1629 envanter numrosuna kaydolunmuştur. Heykel bir Eros heykelidir. Roma ikinci asır. Levha tarifi: ?2
2:Gökoğlu burada heykelin tanımım yapmak için kendisine hatırlatma işareti bırakmış olmalıdır.

Sayfa:95 Meduz Başı:
Bu baş Filyos'tan Ateş Tuğlası Fabrikası yeri kazılarından 2,5 metre derinden çıkmıştır.. Halen Zonguldak Halkevi'nde bulunmaktadır. Oradan 3.6.1951'de Kastamonu Müzesi'ne getirilerek 1627 envanter numrosuna kaydolunmuştur. Baş, üstü beşik örtüsü ve alnı çukurca olan bir taşın altına [yapılmıştır] yani [başına] tepesine yapılmıştır. Gözleri bademi, yanakları çıkık, ağzı kıs¬men açıktır. Saçları örülerek yanlarının üzerinden aşağı doğru sarkıtılmıştır. (Resim 32) Yüz kısa ve geniştir. Gözlerinin alt kapakları şişkincedir. Başının altında bulunan gövde değildir. İyonik bir sütun [üzerinde] başlığıdır. Bunun üzerine konularak fotoğraf aldığı için insana gövde hissi vermektedir. Kalker olan taşın bugünkü boyu 0,28, eni 0,23 santimetredir. Yüzün uzunluğu 110 milim, genişliği 140 milimdir. Kabartmanın irtifaı 3 santimetredir.



Sayfa:97 Meduz Başı:
Bu baş Zonguldak Halkevi'nde bulunmaktadır. .Oraya nereden geldiği belli değildir. Oradan 3.6.1951'de [getirile] Kastamonu Müzesi'ne getirilerek 1626 envanter numrosuna kaydolunmuştur. Yılanlar boynunun altından bağlanmıştır. Saçlar yılanların üstüne sarılmış Vaziyettedir. Zamanla çok tahrip edilmiş olduğundan yüzü gözü vesairesi hakkında bilgi vermek mümkün olamamaktadır. (Resim 33) Taş [kum taşı gibidir] siyah bazalt. Ebadı 0,10x0,24x0,26'dır. Yüzün irtifası [0,]70 milim, genişliği 80 milim, alın yüksekliği 30 milimdir. Kabartmanın yüksekliği 1,5 santimetredir. Taş siyah bazalttır.






Sayfa:261 Kabartma Kadın Heykel Başı:
Bu baş Filyos ateş tuğlası fabrikası yerinden çıkmış ve oradan 3.6.1951 Kastamonu Müzesine getirilerek [1632] 1632 envanter numrosuna kaydolunmuştur.. (Resim 22/2) Baş yüksek kabartma halinde yapılmıştır. Yüzü yuvarlak ve kısa, çene¬si ve burnu zamanla aşınarak tamamen bilinmez bir hale gelmiştir. Yuvarlak gözlerinin ancak yeri bilinmektedir. Alnının ortasından ikiye ayrılan saçları kabarık örgüler halinde küçük kulaklarının arkasından geçirilerek bukleler halinde boynun iki taraflarına sarkıtılmıştır. Başında bir de takkesi olduğu yerindeki izinden bilinmektedir. Taş mermerdir. Tam boynun altından kırılmıştır. Yüz uzunluğu 88 milim, yüz genişliği 98 milim, alın yüksekliği 36 milim.
Roma ?



Sayfa:263 Heykel Başı
Bu baş Filyos ateş tuğlası yerinden çıkmış,. oradan 3.6.1951 tarihinde Kastamonu Müzesi'ne getirilerek 1630 envanter numrosuna kaydolunmuştur. (Resim 22/6) Ondüle sakallı olan heykelin yüzü uzundur. Ağzı bilinemeyecek hale gel¬miştir. Bademi gözler, ağız muntazam açıktır. Sol göz aşağıda, sağ göz biraz yukarıdadır. Sakalının ucu, alnının ortası ve burunun kaidesi bir sert yere sürülmekle tahriş edilmiştir. Saçları bir simit gibi alnın ortasından iki ta¬rafa ayrılmış, kulaklarının üzerini de örterek başının arkasına dolanmıştır. [Ensesi] Arka tarafından inen amudi lüle lüle olmuş saç dalgaları ensesini örtmektedir. Başının diğer kısmı açıktır. Taş mermerdir. Milat'tan sonra III’ üncü yüzyılda yapılmıştır. Ölçüsü: Baş uzunluğu 65 milim, baş genişliği 74 milim, yüz uzunluğu 54 milim, yüz genişliği 50 milim, alın yüksekliği 32 milim.
Zeus başı Roma


Sayfa:265 Kadın Heykel Başı
Bu baş Filyos'tan çıkmış, .oradan 3.6.951 tarihinde Kastamonu Müzesi'ne getirilerek 1631 envanter numrosuna kaydedilmiştir. (22/5) Çenesi kırıldığından nasıl olduğu bilenememektedir. Keza dudakları, ağzı da belli olmayacak hale gelmiştir. Burunun yalnız kamburu kalmış, uç tarafı kırılmıştır. Gözler kısmen yuvarlaktır. Alnının ortasından ikiye ayrılan saçla¬rı ince ondüle halinde zamanla bilenmez hale gelmiş, kulaklarının arkasından geçirilerek boyna doğru örgü halinde sarkıtıldığı anlaşılmaktadır. Kabarık örgü halinde alnının üstünü teşkil eden ve kulaklarının arkasını dolanan sa¬çının gerisinde yani başının diğer kısmındaki saçlar bilinemez hale gelmişse de izlerinden ondüleli olduğu anlaşılmaktadır. Mermer olan baş bir roma eseridir. Milat'tan sonra III’ üncü yüzyılda ya¬pılmıştır. Ölçüsü: Baş uzunluğu 71 milim, baş genişliği 64 milim, yüz uzunluğu 34 mi¬lim, yüz genişliği 44 milim.
Roma Milat'tan sonra asır III


Sayfa:277 Heykel Gövdesi:
Bu gövde Filyos'tan çıkmış ve müzenin 1638 envanter numrosuna kaydolunmuştur.. Erkek olduğu tenasül uzvunun dibinden anlaşılan bu gövdenin kasığından yukarısı ve boynundan aşağısı kalmıştır. Bacakları, başı, kolları tamamen kaybolmuştur. Heykelin yalnız sağ omuzundan düğmelenmiş bir nevi mantosu kolların¬dan aşağı sarkıtılmak suretiyle klasik tarzda dolanmış, ihtimal kırılan kolu¬nun üzerine verilmiştir. Göğüslerinden aşağısı tamamen çıplaktır. Uzuvları ve gövdesi sanatkarane olarak tebarüz ettirilmiştir. Ölçüsü: Bugün kalan gövde yüksekliği 50 santimetredir.
Devri: İsa'dan sonra II-III

Haber:tefen67

Kaynak:Ahmet Gökoğlu Not Defterleri:1
Paflagonya Heykelleri Hakkında Notlar
Yazarlar: Dökü, F. Eray - Güven Dinç - Fatma Şimşek
Yayıncı: Ege Yayınları
Basım yılı, yeri: 2010, İstanbul
Boyutlar: 165x235mm, 600 gr
Sayfa:313