Bartın’da bulunan suların tadı kötü, sertliği yüksekti. Bu nedenle ‘Kavşak’ pınarının Bartın’a akıtılması yaşamsal gereksinimdi. Sanmayın ki taşınarak satılamıyordu. Yapılacak işin adı halka hizmetti. Belediye Başkanı Refet Güneş’in başlattığı bu girişim, Kadri Giresunlu’nun Belediye Başkanlığı zamanında projelendirilerek ihale edildi. Halkevi Köycülük Komitesi Başkanı Lütfü Erkan ile eski Belediye Başkanlarından Refet Güneş ve Parti Başkanı Selahaddin Karaçelik öncülüğünde ‘Su Getirme Kurumu’ kurularak uygulamaya başlandı. Karşılaşılan sorunlar imeceyle ve özverilerle aşıldıktan sona Bartın’ın ilk ‘Su Bayramı’ 21 İlkteşrin 1944, Cumartesi günü (7.10.1944) yapılacaktı.

Projeye göre Kavşak Suyu, Orduyeri Tepesinde bulunan 150 tonluk depoda toplanacak ve Bartın’a yapılacak çeşmelere dağıtılacaktı. Bütün su tesisleri için ‘Su Kurumunun’ ve Belediye’nin harcadığı para 53 bin lirayı bulmuştu. Bu paranın 10 bin lirası, Vilayet Hususi (Özel) İdare bütçesinden karşılanmıştı. Projeye katkı sağlayan diğer reklamsız kahramanlar ise kömürün merkezinden römorkörle gelecek olan EKİ Müdürü İhsan Soyak ve beraberindekilerdi.

Cumhuriyet kurulduğundan beri bütün başkanlarının düşüydü çeşmelerden kavşak suyunu: “Aman ey aman of /  Gidiyom gidemiyom / Az doldur içemiyom...” türküsüyle akıtmak. Sonunda Çağlayan’a nasip oldu şöleni düzenlemek ve kurdeleyi kesmek. Bartın Halkının düzenlediği, adına ‘Su Bayramı’ denen açılışa,  Zonguldak Valisi Aksoy ve beraberindekiler, bir gün önce karadan gelmişlerdi.   İl merkezinden Soyak’la gelenler ve EKİ Bandosu beklendiğinden saat:11’de yapılacak törenin, saat:13.00’e ertelendiği bildirildi.  Kırtepe’de, Turna Orman Kurumu’nun pınarı önünde yapılan ilk tören, EKİ Bandosu eşliğinde İstiklal Marşı ile başladı.

Kavşak Suyunun, Bartın’da: “Dıv dıv da dıv dıv” diye güle oynaya yapılan ilk şöleninin öyküsündeki kıssadan hisse, “olmak” ve “sahip olmak” arasındaki fark... Ama bir de Kavşak Suyuna Giderken türküsünün ve halk oyununun doğuşunu bakalım...

Türkü ismini, Kavşak Suyu kaynağından ve Bartın şehir merkezindeki altı çeşmelerinden alır. Çeşme başı manilerinde: “Eşim aman aman, eşimden gel / Kavşak suyuna giderken peşimden gel / Hey, hey ille de sana varacam aman / Eğer beni alırsan, asri nişan yapacam aman…” diye genç kızların, sevdiklerine yaptığı göndermeler önce türkü olur, okunur. Sonra oyun olur, oynanır. Kavşak Suyu’na Giderken isimli oyun, Bartın’da serbest tarzda oynanan bir halk oyunudur. Oyun oynama esnasında sergilenen figürler türkülerin özü ile de bağlantılıdır.

Sayısı zaman içinde 160’a ulaşan bu pınarların (yani çeşmelerin) özelliği sebil olmalarıydı. Maden suları ve suların, eskiden de satışı yapılırdı. Kızılay madensuyunu bilirsiniz. Kavşak suyu şişelenerek satışından elde edilecek gelir Çocuk Esirgeme Kurumu’na verilmişti.  Zonguldak Çocuk Esirgeme Kurumu binası Türkiye’nin ilklerindendi. Su hayır için satılırdı, hayrattı. Sebildi, sebil…

Hem Sultan Süleyman hem de Mimar Sinan bilirdi suyun ‘fisebilillah’ olduğunu… Bilinirdi bilinmesine de, iyi suyu halkın ayağına, akar halde getirmek büyük sorundu. İstanbul’a Belgrat Ormanları’ndan içme suyu getirerek yedi tepeli şehrin çeşmelerine dağıtılacaktı… Mimar Sinan kolları sıvadı ve yapılacak ilk iş, suya kaynağında yükseklik kazandırılmasıydı. Daha sonra İstanbul’un dışındaki sular, Kâğıthane civarında belli yerlerde topladı. Oradan da kanallar yaparak İstanbul’a getirdi. Şehrin belli meydanlarında ‘Kırk çeşme’ yaparak suyu akıttı. Sinan zor olanı başarmıştı. İşin kolayı damacanalara koyup, padişahla birlikte pazarlamaktı. Çünkü bir at yükü suya çok miktar akçe ödeniyordu.  İstanbul’u suya kavuşturan Koca Sinan, 1588’de susuz evde vefat etti.

 “Bu anlattıklar mazide kaldı, öykü bunlar”diyenleri yani su gibi, temiz havayı da tüpe koyup satmayı düşünenlerin uğultusunu, sanırım benim gibi siz de duyuyorsunuz.

 Sizce de,günümüzde böylesi öykülere içtiğimiz su, soluğumuz hava kadar gereksininvar mı?

Ekrem Murat Zaman